Wiemy, że wiara to nie życie złudzeniami. Zresztą – zamykanie oczu na rzeczywistość i bujanie w obłokach nie jest dobrym sposobem na życie ani na nawrócenie. Prawda was wyzwoli – obiecuje Jezus (J 8,32). Dlatego chcę poznać prawdę – o  Bogu i Jego miłosierdziu, ale też prawdę o sobie samym, także o grzechu.

W zeszłym tygodniu mówiliśmy o rachunku sumienia, dziś naszym tematem jest kolejny warunek sakramentu pokuty – żal za grzechy.

Boże, moją ofiarą jest duch skruszony.

Pokornym i skruszonym sercem, Ty, Boże, nie gardzisz. (Psalm 51)

Nie lubimy przyznawać się do winy. Odruchowo szukamy usprawiedliwienia, a przynajmniej okoliczności łagodzących:

–  Uderzyłem kolegę, bo on mnie zaczepiał…

–  Przeklinałem dużo, ale tylko w nerwach…

– Przyznaję, nie byłem uczciwy, ale wszyscy tak robią…

– Nie modliłem się, bo ciągle brakuje mi czasu…

Czym jest żal za grzechy? Na czym polega? – pytałem nieraz moich uczniów na katechezie.

– Żal to jest wtedy, gdy się żałuje, tylko trzeba szczerze.

– Ale to niewiele wyjaśnia! – mobilizowałem do dalszych poszukiwań.

– Trzeba się smucić z tego powodu, że się Boga obraziło – takie bywały najczęstsze odpowiedzi, i wśród dzieci, i wśród młodzieży. Nadal jednak pozostawało pytanie: jak ten żal praktycznie wykonać? Rachunek sumienia – wiadomo: przypomnę sobie grzechy; postanowienie poprawy – pomyślę, co mogę zmienić. A żal? Jak żałować?

Odpowiedzi poszukajmy w Ewangelii. Wróćmy na chwilę do przypowieści o synu marnotrawnym. Skoro mówi ona o nawróceniu, musi też być tam pokazany żal. Marnotrawny syn, zanim jeszcze wrócił do domu, stwierdził prosto i dobitnie: zgrzeszyłem! To samo powtórzył potem stojąc przed ojcem. Nie tłumaczył się: „Wiesz, ojcze, młodość musi się wyszaleć. Wszyscy tak robią. Któż jest ideałem? Bądź wyrozumiały.” Powiedział po prostu: „Zgrzeszyłem. Przeciw Bogu i względem ciebie.” Zgrzeszyłem to znaczy:

1. zrobiłem źle
2. wina jest moja.

Na tym właśnie polega żal – jest uznaniem swojej winy (uznaję, Boże, moją nieprawość) w odniesieniu do Boga (przeciwko Tobie zgrzeszyłem… okazujesz się sprawiedliwym w swym wyroku – Psalm 51).

Widzimy zatem, że żal za grzechy to nie kwestia łez i uczuciowego przeżywania smutku. Uczucia towarzyszą żalowi (czasem smutek, czasem zniechęcenie, a nieraz pustka i „zero wzruszeń”), ale nie są istotą sprawy. Żal nie polega na przeżyciu emocjonalnym, ale jest decyzją i osądem własnego grzechu.

Ten osąd musi się dokonać w świetle Bożej miłości! Grzech upokarza i poniża, podcina skrzydła, potrafi odebrać wszelki zapał i nadzieję, a nawet przekreślić człowieka. Zapłatą za grzech jest śmierć. (Rz 6, 23) Tej zapłaty – niszczącej mocy grzechu – doświadczył Judasz po zdradzie Jezusa. Miał świadomość swojej winy, przeżywał dramatyczne wyrzuty sumienia – aż nie widział dla siebie ratunku. Nie pomogło mu nawet oddanie srebrników…

Nie chcę śmierci grzesznika, lecz żeby się nawrócił i żył – mówi Bóg słowami proroka Ezechiela (Ez 33, 11). To prawda, że zapłatą za grzech jest śmierć, ale łaska przez Boga dana to życie wieczne w Chrystusie Jezusie, Panu naszym. (Rz 6, 23) Ta łaska przez Boga dana jest również dla nas!